انواع دیابت و علائم آن، راه‌های درمان و پیشگیری

دیابت یک بیماری رایج است که متأسفانه می‌تواند گروه‌های مختلف افراد را از سنین کودکی تا سالخوردگی درگیر کند. دیابت یا مرض قند به حالتی گفته می‌شود که بدن قادر نیست قندی که شما از مواد غذایی به بدن خود وارد کرده‌اید را جهت تولید انرژی بسوزاند. این امر موجب افزایش قند خون شده و فعالیت‌های بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به دنبال ابتلا به دیابت ممکن است بیماری‌های دیگری بروز پیدا کند که زندگی نرمال فرد را مختل سازند. بیماری قند انواع مختلفی دارد که در این مقاله اختصاصاً به تفاوت انواع دیابت می‌پردازیم.

دیابت شیرین

بدن ما هر چیزی که می‌خوریم را در دستگاه گوارش هضم می‌کند. در انتها مولکول‌های قند که گلوکوز نام دارند تولید و وارد فرآیند سوخت ‌و ساز بدن می‌شوند. در همین اثنا هورمون انسولین وارد عمل شده و به سلول‌ها اجازه می‌دهد تا گلوکوز موجود را به درون خود راه دهند تا صرف تولید انرژی برای بدن شود. این فرآیندی است که در یک بدن سالم رخ می‌دهد اما در بدن یک بیمار دیابتی داستان کمی فرق دارد. پس از تولید گلوکوز، هورمون انسولین به میزانی وجود ندارد که سلول‌ها را مجبور به جذب گلوکوز کند، درنتیجه این گلوکوزهای بلاتکلیفِ ازاینجا رانده و ازآنجا مانده چاره‌ای جز وارد شدن به خون ندارند. این میزان از قند نه‌تنها صرف تولید انرژی نشده است بلکه موجب افزایش قند خون نیز می‌شوند و ازآنجایی‌که خون در سرتاسر بدن جریان پیدا می‌کند به عملکرد سایر اعضا نیز آسیب می‌زند.

بیماری دیابت خود را در شکل‌های مختلفی نشان می‌دهد و ما در این حوزه با انواع دیابت ملیتوس (دیابت شیرین) روبه‌رو هستیم (دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲). نوع دیگری از دیابت هم وجود دارد که حتماً به گوشتان خورده است و آن‌هم دیابت بارداری است و در ادامه حتماً به شرح انواع دیابت در بارداری اشاره خواهیم کرد.

انواع دیابت

دیابت نوع ۱

در دیابت نوع یک هورمون انسولین ترشح نمی‌شود یا مقدار آن بسیار کم است بنابراین میزان قند در خون افزایش پیدا می‌کند و از طرف دیگر بدن به‌جای اینکه از گلوکوز برای تولید انرژی استفاده کند به سراغ چربی‌ها می‌رود و آن‌ها را جایگزین می‌کند اما این کار موجب آزاد شدن مواد شیمیایی مضر در بدن می‌شود که آسیب‌های شدید و یا حتی مرگ را به دنبال دارد. این نوع از دیابت بیشتر در کودکان ظاهر می‌شود و تعداد کمی از مبتلایان به دیابت در این دسته قرار می‌گیرند. بیمار در این شرایط به پزشک مراجعه کرده و پس از تشخیص دیابت نوع یک باید به‌صورت روزانه دوز مشخصی از انسولین را تزریق کند.

دیابت نوع ۲

این مدل از رایج‌ترین انواع دیابت در بین مبتلایان است و بیشتر در بزرگ‌سالان بالای ۴۰ سال رخ می‌دهد. انواع دیابت نوع ۲ به این صورت اتفاق می‌افتد که هورمون انسولین به میزان کمی ترشح می‌شود و یا اینکه به‌طورکلی بدن در برابر این انسولین مقاومت می‌کند و عملاً این هورمون برای بدن و فرآیند متابولیسم ناکارآمد است و درنتیجه گلوکوز سرگردان در خون افزایش پیدا می‌کند. بیمار پس از گرفتن تشخیص دیابت نوع دو توسط پزشک، باید درمان شود. معمولاً این درمان به‌صورت داروی خوراکی است و در برخی موارد نیز بیمار ناچار به تزریق انسولین است که دوز مصرفی آن را پزشک متخصص مشخص می‌کند.

دیابت بارداری

از انواع دیابت زنانه است و همان‌طور که از اسمش پیداست در دوره بارداری خود را نمایان می‌کند و به این معناست که مادر پیش از آن سابقه دیابت نداشته است. هنوز دلیلی روشن برای این شرایط ذکر نشده است اما برخی متخصصین معتقدند که دیابت بارداری می‌تواند از جفت ناشی شود؛ زیرا جفت در طول دوره بارداری هورمون‌های مختلفی ترشح می‌کند که ممکن است باعث کاهش انسولین در بدن مادر شود. این عمل منجر به افزایش قند خون مادر شده و درصورتی‌که کنترل نشود به ‌سلامت مادر و جنین آسیب می‌زند. معمولاً مادرانی که دچار دیابت بارداری می‌شوند تحت نظر پزشک قند خون خود را کنترل می‌کنند تا بتوانند زایمانی سلامت داشته باشند.

علل و عوارض ابتلا به دیابت

این پرسش ممکن است مطرح شود که واقعاً مهم‌ترین عامل دیابت چیست؟ باید بگوییم که عوامل مختلفی در بروز انواع دیابت دخیل هستند. در دیابت نوع یک مانند تیروئید بیشتر عوامل ژنتیکی و وراثتی دخیل هستند؛ یعنی از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود و معمولاً در نسل‌های جدیدتر سن شروع بیماری کمتر می‌شود که عوامل محیطی و سبک زندگی بر روی آن تأثیرگذار است.

در مورد دیابت نوع دو می‌توان گفت علاوه بر عوامل وراثتی، چاقی نیز علت دیگری است. افراد چاق بیشتر در معرض بیماری دیابت قرار می‌گیرند. همچنین افراد مسن نسبت به جوان‌ترها به بیماری قند چند قدم نزدیک‌تر هستند. هنگامی‌که سنتان به بالای چهل سال رسید سعی کنید به‌طور سالیانه قند خون خود را بررسی کنید حتی اگر هیچ زمینه ژنتیکی نداشته باشید. پیشگیری بهتر از درمان است. بسیاری از ما از عوارض انواع دیابت بی‌خبر هستیم و همین نکته شاید سبب شود که آن را خیلی جدی نگیریم اما اگر برایتان مهم است که بدانید عوارض دیابت چیست؟ ما به شما می‌گوییم.

1. ناراحتی قلبی
2. ازکارافتادن کلیه
3. نابینایی براثر ابتلا به دیابت
4. قطع اعضای بدن به‌ویژه پا
5. عدم بهبود سریع زخم
6. افزایش کلسترول و فشارخون

علاوه بر عوارضی که در بالا ذکر شد فرد مبتلا به دیابت باید رژیم غذایی سفت و سختی داشته باشد و خوردن بسیاری از مواد غذایی که شامل نشاسته یا قند هستند برای وی ممنوع است؛ بنابراین محروم ماندن از لذت خوردن خوراکی‌های خوش‌مزه هم می‌توان یکی از عوارض ابتلا به دیابت معرفی کرد.

پیشگیری و درمان

عقل سلیم حکم می‌کند در هر شرایطی از سلامت خود مراقبت کنیم.

اگر جزو کسانی هستید که سابقه ابتلا به انواع دیابت در خانواده خود را دارید بهتر است که همیشه گوش‌به‌زنگ باشید و با مشاهده علائمی از قبیل، پرنوشی، تکرر ادرار و یا خستگی مداوم و بی‌دلیل به پزشک متخصص مراجعه کنید.

به ‌هرحال پیشگیری مصونیت شما در برابر این بیماری را تضمین می‌کند. اقداماتی که جهت پیشگیری از بیماری قند مؤثر است:

• درصورتی‌که اضافه‌وزن دارید، وزن خود را به حد نرمال و متناسب برسانید.
• ورزش یکی از عادت‌های ترک نشدنی زندگی‌تان باشد.
• آب بنوشید و زیاد هم آب بنوشید.
• فیبر و ویتامین دی بالا دریافت کنید.
• حذف شکر و کربوهیدرات‌ها از برنامه غذایی، اگر حذف کار سختیست مصرف آن را به حداقل برسانید.
• سیگار را ببوسید و کنار بگذارید.
• سعی کنید تا جایی که می‌توانید دور فست فود و گوشت قرمز را خط بکشید.
• سبزیجات پخته یا بخارپز استفاده کنید.
• به خوابتان اهمیت دهید.

جهت درمان دیابت باید به توصیه‌های پزشک خود عمل کنید و داروهای خوراکی یا تزریقی را به‌موقع انجام دهید. بیشتر افراد مبتلا به دیابت باید تا پایان عمر از دارو مصرف کرده و همواره پرهیز غذایی را رعایت کنند؛ اما به‌طورکلی استفاده از گوشت سفید، سبزیجات، لبنیات کم‌چرب و … در کنترل قند خون بسیار مؤثر است. قابل‌ذکر است که علم به دنبال راهی جهت درمان قطعی و کوتاه‌مدت انواع دیابت است و همچنان می‌توان با امید زنده بود.

برخی سوالات رایج: